مجمع الجزایر مالایا به باعث موقعیت خاص مسجد غدیر بلوار معلم مشهد جغرافیایی، در حین تاریخ محل مناسبی برای تردد بازرگانان بوده میباشد و کالاهای گوناگونی در مسیرهای بین شرق و غرب از این حیطه رد و بدل میگردیدهاست. قبل از شرایط ممتاز و ترانزیتی این حوزه، جزایر سوماترا، جاوه و ملوک، به سبب وفور ادویه، به خودی خود از مداقه زیادی برخوردار بوده است. بازرگانان ضمن خریدوفروش فرآورده، افکار، عقاید و باورهای فقاهتی، مذهبی و فرهنگی را نیز به بومیان عرضه میکردند. بازرگانان مسلمان هندی، ایرانی و عرب تمامی در نشر مسجد غدیر باباعلی راهنمایی مشهد و توسعه اسلام در این حوزه مؤثر بودند و هرکدام به نوعی باورهای مذهبی را ترویج و تعمیق میکردند.
شاید علت عمدة اختلاف نظر و تردیدهای تاریخی جانور در زمینهی تاریخ ورود و پیشرفت اسلام در آسیای جنوب شرقی و همچنین هویّت اولی داعیان و مبلّغان اسلامی، که از دیگر مرزو بومها بهاین حوزه آمدهاند این باشد که اسلام از مجرایی صلحآمیز و در بستر مراودات تجاری و فرهنگی و در یک دورة وقتی طولانی وارد این حیطه شدهاست. اکنون آنکه در مرز و بومهایی که اسلام به وسیله سربازان و لشکریان فاتح مسلمان به مردمان مرزوبوم مغلوب معرفی گشت، به منجر مداقه و همزمانی مسجد غدیر فلاحی مشهد اتفاق و رخدادهای فرهنگی و سیاسی بعد از آن، که مطمح لحاظ تاریخ نگاران بوده، عمدتاً یکسری پرسش مهم تاریخی در آن معلوم گردیده است: اینکه این اتفاق در چه محدودة تاریخی و وقتی و جغرافیایی فیس داده هست؛ لشکریان موفق مسلمان از چه سرزمینی بوده و چه گرایشهای مذهبی، کلامی نشانی مسجد غدیر باباعلی ارشادوراهنمایی مشهد و سیاسی خاصی داشتهاند؛ و چه نوع گرایشهای مذهبی را رواج کردهاند.
نکتة دیگر اینکه تبیین نقش تشیّع در ورود و پیشرفت اسلام در آسیای جنوب شرقی از آن لحاظ حایز اهمیت میباشد که امروزه با وجود شواهد موجود در تایید پیشینه و سابقة تاریخی حضور مذهب شیعه در آسیای جنوب شرقی و خدمات برجستة آن به فرهنگ و تمدن اسلامی در این حوزه، منازعات مذهبی شیعه و رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشادوراهنمایی مشهد سنّی در برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی در اکنون افزایش هست؛ منازعاتی که عمدتاً بر پایة برخی سوء تفاهمها و خلا شناخت کافی از فکر شیعی و سابقة تاریخی آن انجام یافته و موجب گشته همزیستی مسالمتآمیز شیعه و سنّی را، که طی قرنها متمادی مبنایی برای دادوستدهای فکری و فرهنگی میان پیروان این دو مذهب اسلامی بوده می باشد، با مخاطراتی جدّی مواجه سازد. از اینرو، توجه به نقش تاریخی شیعه و خدمات آن به فکر اسلامی در آسیای جنوب شرقی، قادر است یادآور این مهم خواهد شد که منازعات مذهبی شیعه و سنّی در حوزه، پدیدهای نوظهور بوده و خاستگاه بیرونی داشته هست. دیگر مسجد بابا غدیر مشهد اینکه به عنوان یک تجربة تاریخی، به ما یادآور میشود که تنها در بستر همگرایی و همبستگی و دادوستدهای فکری و فرهنگی مذهبها اسلامی، میتوان همچون قبلی، در مسیر بالندگی و توسعه و گسترش و پرورش فرهنگ اسلامی و همچنین توسعه شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی راهنمایی مشهد و بسط جامعه اسلامی گام برداشت.
این مقاله هرچند در صدد اثبات و یا نفی فرضیههای مطرح شده در باب منشأ مهم ورود و پیشرفت اسلام در حوزه نیست، لیکن میکوشد تا با طرح برخی پرسشها و یافتن پاسخی برای آنان، در مسیر مطالعه و استیناف پژوهشگران مطالعات اسلامی و تاریخی جنوب شرقی آسیا، نکات جدیدی را برای جستجو و رسیدگی بیشتر مسجد بابا قدرت مشهد آنها ارائه دهد.