معاویة بن عمار می گوید: به امام درستگو (ع) پهنا کردم: فدایت نحس حدود همسایگی چقدر میباشد؟ فرمود: از هر طرف چهل منزل . (6) و پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: «حد الجوار اربعون دارا» . (7)
در اکثر وقت ها روستاها و شهرهای خرد طبق مفهوم ها این احادیث همگی هم محلی حوزه با مسجد غدیر بلوار معلم مشهد همسایه اکانت میشوند، خصوصا در صورتی مسجد در راس شهر باشد و یا شهرها دارنده چند محله بوده و درکانون آن محله ها مسجدی باشد،
مردمان آن دیار کاملا اهالی مسجد غدیر فلاحی مشهدمحسوب گردیده و مورد نیاز میباشد نماز خویش را در مسجد محل اقامه نمایند و با این فعالیت مستحبی مؤکد را عملی کنند .
در بحث وقف این مساله مطرح میباشد که در‌حالتی که کسی چیزی را وقف بر تیتر همسایگان بنماید در‌این‌صورت درآمد حاصله از وقف مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد به چه افرادی وابستگی میگیرد، در کتاب شرایع در این مورد سه پایه مطالعه شد‌ه‌است، شروع در معین نمودن همسایه باید به عرف مراجعه گردد و براساس حیث دوم هم محلی هر که صاحبان منزل هایی اند که تا مسافت چهل ذراع از هر طرف واقع گردیده و اندازه هر ذراع از آرنج دست تا سرانگشت وسط دست میباشد . (8) لحاظ دیگری، چهل منزل از هر طرف را همسایه می داند، بعد از آن پژوهشگر حلی این لحاظ را مردود دانسته و صاحب و مالک جواهر آن را از نوادر دانسته و روایاتی را که اهل یک محل را چهل منزل از هر طرف مشخص و معلوم کرد . حمل بر تقیه کرده است . او می‌افزاید: از آنجا که لفظ اهل یک محل کلمه ای «عرفی » است و شرع مقدس هم در این باره واژه خاصی ندارد، برای دست یافتن به معنای آن باید به عرف مسجد بابا غدیر مشهد مراجعه کرد، او درباره‌ی احادیثی که حد اهالی را چهل ذراع معلوم کرده گوید: شاید بتوان گفت خواسته معصوم (ع) از این ذکر، به عبارتی معنای عرفی و رایج دربین عموم میباشد و براین اساس نظر استارت و ثانی در باب معلوم نمودن حد اهل یک محل با یکدیگر خلاف نخواهد بود . علامه حلی، پژوهشگر کرکی (پژوهشگر ثانی)، شهیدثانی و تعدادی از فقهای متاخر ملاک در گزینش هم محلی را مراجعه به عرف تلقی نموده اند . (9)
اهتمام به عمران و پاکسازی
همسایگان مسجد می بایست خلال اهتمام ورزیدن به عمران و آبادانی مسجد در شغل های خویش علت ای تمیز و الهی داشته و عملکرد خویش را برای احیای منزل توحید خالص نمایند و در‌پی آوازه های فناپذیر و علت های به محاسبه رونده نروند . همسایگان می بایست در خلق و خوی، خلق و خوی و برخوردهای اجتماعی نیز حرمت مسجد را ملاحظه نمایند و آن را مقر تربیت فقهی و رویش حالات فطری و روحی تلقی بنمایند . کوتاهی در مراقبت و استحکام مسجد و تسامح در کارها این جای ارجمند، بوسیله همسایگان، آیتم های تخریب آن را پدید آورده و خدای ناکرده این اشخاص مشتمل بر سخنی از قرآن می شوند که میفرماید: «وکیست ستمکارتر از آن که عموم را از بیان اسم معبود در مساجد نهی کردن نماید و در فساد آن بکوشد، اینگونه گروهی نباید در مساجد مسلمین حضور یابند جز آن که بر خویش (به خیال اجرا سوء) خائف باشند، ذلت در جهان نصیبشان می گردد و در آخرت عذابی بسیار دشوار دارا‌هستند» . (10)
از حضرت علی (ع) نقل شده که آن امام فرموده اند: «مسجد درخصوص فساد خویش به پیشگاه آفریدگار متعال گله می نماید و رزرو از آبادکنندگانش وقتی از آن دور شوند و بعد از آن به سویش آیند خرسند میشود، همانطور که یکی از شماها زمانی مدتی از شخصی به دور بوده اید و درحال حاضر به طرف شماآید خرسند می شوید» . (11)
بیهقی سبزواری می گوید از پیمان بزرگی بیان شده که اجر تطهیر مسجد بسیار میباشد و فضیلت آن بی شمار بوده و آیه «. . . ان طهرا بیتی للطائفین والعاکفین و الرکع السجود» (12) بر این مفهوم دلالت دارد . پیامبر خداوند (ص) فرمود کسی که مسجدی را جاروب نماید، زیرا شخصی نشانی مسجد د میباشد که با پیامبرخدا (ص) در چهارصد غزوه کمپانی کرده و چهارصد حج ایفا داده و چهارصد مخلوق، آزاد نموده و چهارصد روز، روزه گرفته اند . در نقطه پایان این روایت، بیهقی می افزاید: زیرا اجر پاک سازی مسجد اینگونه باشد، ثواب تعمیر آن نیز این سیرتکامل میباشد . (13) بنابراین همسایگان مسجد نباید خودشان را از اینگونه پاداش های معنوی محروم نمایند و نسبت به پاکیزه نگه داشتن منزل آفریدگار و آبادانی مرکز ها عبادی و مصلای مؤمنین توجه و اهتمام ویژه داشته باشند و این سیرتکامل نباشد شماره تلفن مسجد که در نظافت و عمران منزل های خویش مصر گردند، اما از تعمیر و پاک سازی مساجد غافل گردند .
معماری مسجد معاصر