بهترین مرجع مسجد غدیر باباعلی مشهد

تا شرک و کفر و نفاق در دنیا وجود دارااست و ظلم و فریب و جهل و اختلاف در دنیا یکّه‌تازی می‌نماید، «جهاد فرهنگی» در معاش انسان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر میباشد. «قرآن» و مسجد غدیر بلوار معلم مشهد و «عالمان آئین» مثلت نجات بشریت از فقر و خرابی و بیداد میباشند.
قرآن، کتاب جهاد فرهنگی؛
مسجد غدیر فلاحی مشهد ، مکتب جهاد فرهنگی؛ و عالمان آیین، استادان و فرماندهان جهاد فرهنگی می‌باشند.
امروز که هجوم فرهنگی بیگانگان، به ایمان و خوی و آداب و اخلاق و رفتار مسلمانی بیشتراز مدام و با شدت تک تک در جریان میباشد، قرآن و ادیان آسمانی عموماً آیتم هجوم شیطان تبارک قرار گرفته میباشد.
عقاید آسمانی و قیمت‌های مشترک ادیان توحیدی و مقررات فطری و عقلی و فرامذهبی، آیتم تحقیر و توهین و تمسخر جناح شیاطین قراردارد. مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد جهاد فرهنگی و سازماندهی و یادگرفتن نیروهای مؤمن و اصول‌گرا ؛ یعنی پاسداران فرهنگ و تمدن پیامبران، آب حیات جامعه‌هاست. در دولت ها اسلامی مهم ترین چاره جانبداری و جهاد فرهنگی، ساماندهی کار‌ها بر سه مبنا «قرآن»، «مساجد» و «عترت نبوی(ص)» میباشد. شالوده قرار دادن عالمان آیین و آشنایان به فرهنگ و تمدن نبوی، شرط توفیق در هواخواهی و جهاد فرهنگی میباشد.
در اصلً این مثلث، مثلث نجات بشریت میباشد. قرآن، حبل الله میباشد، عترت و عالمان آئین، کشتی نجات بشریت‌اند و مسجد بابا غدیر مشهد ، کشتی نوح امت اسلامی میباشد.
نبی گرامی(ص) فرموده میباشد:
«یجی یوم القیامة ثلاثَةٌ یشکون: المصحف، و المسجد و العترة. یقول المصحف: یا این که ربّ حرّقونی و مزّقونی. و یقول المسجد: یا این که ربّ عطّلونی و ضیّعونی. و تقول العترة: یا این که ربّ قتلونا و طردونا و شردونا. فأجثوا للرکبتین فی الخصومة فیقول الله لی: انا اولین بذالک؛1
روز قیامت سه چیز به گلایه بر می خیزند:
قرآن، مسجد و عترت.
قرآن می گوید: پروردگارا! من را سوزانیدند و پاره پاره کردند.
مسجد می گوید: بارالها! من‌را منتظر گذاشتند و تباه کردند.
و عترت می گوید: خداوندا! مارا کشتند و راندند و آواره کردند.
پس برای داوری و حل و فصل گلایه [در روز قیامت] مهیا باشید.
درین هنگام، آفریدگار به اینجانب می فرماید: اینجانب سزاوار‌ترم که از حق این سه نگهبانی کنم».
پیامبر گرامی(ص) وضو به چنگ آوردن در هوای سرد را کفاره گناهان و رفت و آمد فراوان به سوی مساجد را نوعی مرزبانی و جهاد می‌شمارد و کلمه «رابطوا» در قرآن (آل عمران/200) را بر این سیرتکامل «مرزبانی» حمل نموده است.
امام راستگو(ع) نیز فرموده میباشد:
«ثلاثة یشکون الی الله عزّوجلّ: مسجد وخیم لا یصلی فیه اهله، و فقیه در بین جهال، و مصحف معلّق قد وقع علیه غبار لا یقرءُ فیه؛ سه چیز به سوی خدای عزوجل شکوه میبرند:
مسجدی که ویران باشد و در آن نماز نخوانند.
عالمی که میان جاهلان باشد.
و قرآنی که غبار روی آن را گرفته و خوانده نشود».2
امام درست گو(ع) از نبی اعظم(ص) نقل نموده است:
«اینجانب کان القرآن حدیثه و المسجد بیته، بنی الله لی بیتاً فی الجنة؛3 هر کس سخنش قرآن و منزل‌اش مسجد باشد، خدا برای وی در فردوس منزل‌ای سازه می‌نماید».
رابطه قرآن، مسجد و عالمان آئین، پیوندی ناگسستنی و همانند لینک کتاب، مکتب و استاد میباشد که مسیر توسعه فرهنگی از دل این مثلث‌حیات نصیب می‌گذرد.
قرآن، کتاب فلاح و رهایی بشریت از حاکمیت زر و تحمیل و تزویر میباشد.
مسجد، مکتب گران قدر و دانش کده مناسب و دوستداشتنی الهی میباشد.

مراسم ترحیم و ختم یکی‌از مراسم مذهبی اساسی به حساب می‌آید. این مراسم در مسجد غدیر بلوار معلم مشهد با غرض یادبود شخص فوت گردیده، برگزار می شود و تحت عنوان یکی‌از رویدادهای اصلی در جامعه، آیتم دقت و احترام بخش اعظمی از اشخاص قرار میگیرد.
برگزاری مراسم ترحیم و ختم در مسجد غدیر فلاحی مشهد ، تحت عنوان محلی که با معنویت و احساسات مذهبی راجع‌به میباشد، از مداقه اکثری برخوردار‌است. در‌این مراسم، ضمن خانواده متوفی، عده ای که با متوفی رابطه مجاورت داشته‌اند نیز کمپانی می‌نمایند. به همین عامل، برگزاری مراسم ترحیم و ختم در مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد ، تحت عنوان محلی که با معنویت و احساسات مذهبی در زمینه‌ی میباشد، بسیار آیتم اعتنا قرار می گیرد.

برای برگزاری مراسم ترحیم و ختم در مسجد بابا غدیر مشهد ، بایستی مراحلی را درنوردید تا مراسم به نیکی برگزار گردد. این فرایند دربرگیرنده تعیین تشریفات مراسم از کمپانی‌های ارائه دهنده این سرویس ها مانند؛ تشریفات ترحیم مشهد، گزینش جای مطلوب برای برگزاری مراسم، گزینش مداح و سخنران مطلوب، آگهی مجال و جای مجلس ترحیم، هماهنگ شدن با مسئولان جای برگزاری مراسم ختم و طریق استقبال از مهمانان مجلس میباشد که به دنبال با جزئیات بیشتر تحقیق می‌گردد.

نکات کلیدی تشریفات مراسم ختم
در مراسم ختم، اشخاص عزا دار به خواسته گرامی‌داشت شخص فوت گردیده، در مراسم حضور پیدا می‌نمایند. برگزاری مراسم ختم برای خانواده و نزدیکان شخص فوت گردیده، از مهم‌ترین مراسم فرهنگی در جامعه ما میباشد. به دنبال به بعضی از نکات کلیدی در برگزاری مراسم ختم میپردازیم.

گزینش تشریفات مراسم
مراسم ختم قادر است به طور بی آلایش و نادر هزینه یا این که با جمعیت زیاد و هزینه‌ی بالا برگزار خواهد شد. عالی میباشد در هنگام برگزاری مراسم با تشریفات مشهد مشاوره فرمایید و مبتنی بر بضاعت‌های مالی خویش، میزان دارایی‌ای را انتخاب کرده و بعد از آن تصمیم بگیرید که چه نوع مراسمی برگزار گردد. به عنوان مثال، شما میتوانید مراسم ختمی بی آلایش با دعوت از خانواده و دوستان مجاورت برگزار فرمائید، یا این که مراسمی بزرگتری با به کار گیری از سرویس ها ماهر‌خیس داشته باشید.

مسجدهای کشور‌ایران علاوه‌بر قیمت مذهبی که در معاش ایرانیان دارا هستند، نمایان‌گر گنجینه‌ای از تاریخ و فرهنگ وتمدن کشورمان نیز محسوب میگردند. اکثری از مسجدهای مشهور کشور‌ایران تاریخی می باشند و جزو جاذبه های توریسم سرزمین شمرده می شوند. مساجد تاریخی جمهوری اسلامی ایران گنجینه‌های بی نیاز برای نشانه دادن پرورش، شکوفایی و نقط ی اوج معماری اهل ایران و معماری اسلامی می باشند. صورت تشکیل داد مسجد غدیر بلوار معلم مشهد ، کاشی‌کاری‌های رنگین، نقش‌ونگارهای اسلیمی، معرق، گچ‌بری‌ها و… هر توریسم را به وجد می آورد.

درصورتی که از حیث تاریخی و معماری بخواهیم مساجد را رسیدگی کنیم، متوجه می‌شویم که تشکیل داد مساجد و اطراف آنان در عصر‌های گوناگون، تفاوت‌های عمده‌ای داشته میباشد. از جمله مسجد بابا غدیر مشهد که در هریک از زمان‌های عباسی، آل‌بویه، سلجوقیان، صفویه، قاجار و… درست شده‌اند با هم تفاوت دارا‌هستند.

در‌این نوشته‌ی علمی قصد داریم به معرفی و پژوهش بعضی از مسجدهای اساسی جمهوری اسلامی ایران بپردازیم. به‌طور کلی داده های عددی دقیقی از تعداد مسجدهای جمهوری اسلامی ایران در دسترس وجود ندارد و گفته میشود تعداد مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد کشور‌ایران به چیزی حدود 70 هزار سازه میرسد. برخی از آن ها شناخته‌گردیده‌خیس و اساسی‌خیس می باشند که برای شناخت با مساجد پررنگ کشور ایران از جهات متعدد مانند کهن‌ترین، گران قدر‌ترین، خرد‌ترین، زیباترین‌ها و… با ما یار و همدم باشید.
مسجد جامع فهرج – دیرین ترین مسجد کشور‌ایران
کهن ترین مسجد غدیر فلاحی مشهد کشور‌ایران که بنای آن از آغاز به نیت مسجد بودن تاسیس شده است، مسجد جامع فهرج در روستایی با همین اسم از توابع کرمان میباشد. این مسجد اینک یک تاثیر تاریخی پر ارزش میباشد. مسجد روستای فهرج در سال 32 هجری تاسیس شده است و در حال حاضر یک کدام از مسجدهای مشهور جمهوری اسلامی ایران و جاذبه های توریسم کرمان شناخته می‌گردد. دربین مسجدهای جمهوری اسلامی ایران اثرها کهن متعددی وجود داراست البته محققان و متخصصان این مسجد را به‌تیتر دیرین‌ترین بنای اسلامی در کشور‌ایران که هنوز هم راز پا میباشد، میشناسند.

بناهای دیگر و کهن‌تری از مسجد جامع فهرج وجود دارا هستند که در بالا آتشکده بوده‌اند و بعد از ورود اسلام به کشور‌ایران، آن آتشکده‌ها به مسجد تبدیل گردیده‌اند. یک کدام از پر اسم و رسم‌ ترین مسجدهای جمهوری اسلامی ایران که در بالا آتشکده بوده میباشد، مسجد تاریخانه دامغان میباشد.

مسجد آرد و رطب – خرد ترین مسجد کشور ایران
یک کدام از تعجب آور‌ترین مسجدهای دارای اسم و رسم جمهوری اسلامی ایران مسجد 3 متر در 5 متر بنا شده در اردکان یزد میباشد. به‌این مسجد، مسجد آرد و رطب می گویند. کسی نمی‌داند چرا این مسجد بدین اندازه خرد ایجاد شده است، حتی مشخص و معلوم وجود ندارد که‌این مسجد در زمانه صفویه ایجاد شده است یا این که در زمانه قاجار. هم‌اینگونه بر راز برهان اسم‌گذاری این مسجد هم اختلاف حیث میباشد. به‌حیث میرسد فقط چیزی که درباره آن تماماً مشخص و معلوم میباشد، مرتبه نخستین نادر‌مساحت‌ترین مسجد کشور ایران میباشد.

مسجد اتابک – تبارک ترین مسجد جمهوری اسلامی ایران
برخلاف دو مسجد فراتر که از آوازه مقداری برخوردارند، احتمالاً اسم گران قدر ترین مسجد کشور ایران را پیش از اینً شنیده باشید: مسجد اتابک شیراز که به آن مسجد جدید یا این که مسجد جامع تازه هم میگویند. یکی عللی که تازه یا این که نو اسم گرفته میباشد، ساخته شدن آن بعد از مسجد عتیق شیراز میباشد که در مورد ها آتی به آن می پردازیم.

این مسجد در صدر خانه اتابک سعد بن زندی، پنج‌مین حکم‌فرما از سلسله اتابکیان بوده میباشد. فرزند اتابک بیماری مشقت گرفت و وی نذر کرد در‌حالتی که که درحال حاضر فرزندش بهتر گردد، منزل‌اش را حاد ‌نماید و به مکان آن مسجد بسازد که همین واقعه هم زمین‌خورد.

به‌طور کلی شیراز یک کدام از شهرهای کشور‌ایران میباشد که تنی چند از جذاب‌ترین مساجد جمهوری اسلامی ایران را در خویش مکان داده میباشد. مسجد اتابک یکی‌از زیباترین مسجدهای پر اسم و رسم جمهوری اسلامی ایران میباشد که بها تاریخی و هنری بسیار بالایی نیز دارااست. این مسجد در قرن ششم هجری و در عصر اتابکان ایجاد شده است. مسجد اتابک حدود 20 هزار متر مربع مساحت داراست و در روزگار مشروطه، عمل‌های سیاسی درین مسجد شکل می‌گرفته میباشد.

۱. معماری زیبای ورودی مسجد
فضای ورودی مسجد با داشتن سردری بلند شرایط دعوت‌کنندگی به دور و بر میدهد که با داشتن تزیینات فوق‌العاده و کاشی‌کاری بی‌نظیر زیبایی آن را دوچندان می‌نماید. از خصوصیت اساسی مسجد غدیر بلوار معلم مشهد این دور و اطراف کیفیت اتصال آن با عرصه‌ی شهری میباشد.
۲. خواسته از درایگاه در مسجد چیست؟

در جلوی ورودی مسجد، درایگاه قراردارد که در معنای درگاه ورودی و خروجی مسجد که مشابه تراس اطلاق می گردد.مسجد غدیر فلاحی مشهد جامع اصفهان اصولا درایگاه بوده که به تراس تبدیل‌گردیده‌است. این نصیب دارنده سقف گنبدی و نیم گنبدی صورت بوده و از تراس خرد‌خیس میباشد.

۳. صحن نشانه باطن‌گرایی معماری

یک کدام از مهمترین نصیب‌های مسجد که نشان باطن‌گرایی معماری اهل ایران به شمار می‌رود. ایوان مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد مانند بقیه کاربردها نمادی از باطن‌گرایی معماری اهل ایران میباشد. صحن با تبعیت از الگوهای پیش از اسلام مانند مسجدالنبی و کاخ آشور چهارگوش ساخته می‌شدند. همه ایوان‌ها به صورت مربع، مربع‌مستطیل در لحاظ گرفته می شد؛ که از آن برای نماز آدینه نیز استعمال می‌کردند. صحن بیشترین تزیینات مسجد بابا غدیر مشهد را به اکران میگذارد.

۴. آبگینه آب مظهر عصمت و نشانه مسلمان ها
بیشتر صحن‌های مسجد (صحن) دارنده یک چشمه همگانی می باشند، جایی که مؤمنان میتوانند وضو بگیرند و شستشوی آیینی دست‌ها، پا‌ها و شکل مایحتاج پیش از نماز را ایفا دهند. در مرزوبوم‌های کم آب ایالات متحده عربی، آب به‌تیتر کادو آفریدگار احترام گذارده‌گردیده و چشمه‌ها نیز دارنده معنای نمادین و اشاره به چهار رودخانه فردوس ذکرشده در قرآن میباشد.

استعمال از آب در مساجد محضر عصمت و علامت مسلمانها بوده به همین برهان در صحن مساجد حوضی با کاشی‌کاری آبی رنگ یا این که سبز چشم میسازند که مثال بارز آن درصحنه‌ای مقبره امام رضا (ع) در مشهد میباشد؛ همینطور، به جهت منعکس شدن ساختمان در آب فضای زیبایی را به وجود میاورد؛ مانند مسجد روضه خوان در ابوظبی.
۵. معماری و پیاده سازی تراس مساجد

حیاط به‌تیتر مهمترین بخش یک مسجد شناخته می گردد؛ که آن را در مساجد اکثراً بلند می‌ساختند و در نزدیکی آن طاق‌نما و رواق نیز پیاده سازی می‌کردند همینطور می بایست آن را متناسب با دور و بر در لحاظ می‌گرفتند. سقف حیاط‌ها ازلحاظ صورت نیم‌کره یا این که گنبدی ساخته می‌گردیده و آن را با اشکال آجرکاری، مقرنس‌ها و گچ‌بری‌ها زینت می‌دادند.

۶. مناره علامت ایمان و توان

از پر رنگ‌ترین جذاب‌های هر شهر اسلامی می‌اقتدار به مناره‌ها، ساختمان بلند‌های بلند و باریک متصل به مساجد شهر اشاره نمود که مؤذن‌ها پنج توشه در روز مؤمنین را به نماز میخوانند. در واقعیت، مناره یاور با گنبد یکی مشخص و معلوم‌ترین گونه های معماری اسلامی میباشد. مناره همینطور نمادی بصری از حضور اسلام میباشد.

۷. محراب پر رنگ‌ترین نشان معماری

محراب پر رنگ‌ترین نماد معماری میباشد که قبله را نماد میدهد. محراب مساجد حائز اهمیت نمادین و فیزیکی در معماری اسلامی میباشد. در حین قرن‌ها، محراب‌ها به‌رنج دستخوش تغییراتی گردیده‌اند. محراب‌های قرن هفتم تا وسط قرن هشتم هجری قمری که مصادف با عصر ایلخانان بود، از اعتبار خاصی بهره مند بود و دربردارنده زیباترین و ارزشمند‌ترین لوح‌ها و کتیبه‌ها بود.

محراب در مسجد برای علامت دادن جهت قبله مورداستفاده قرار می‌گرفته میباشد. برای معلوم کردن جهت قبله در خارج از مسجد رواق‌های آن را عریض‌خیس در حیث می‌گرفتند به‌طور نمونه در صورتی پهنا رواق یک متر بود برای نماد دادن جهت قبله پهنا آن را ۳-۴ متر در حیث می‌گرفتند؛ و رواق‌ها را به شبستان متصل می‌کردند.

در مساجد ایلخانان، محراب مهمترین قسمت از محیط محسوب میشود و بستر مهم برای به اکران گذاشتن نبوغ هنرمندان بوده میباشد. محراب‌های گچ‌بری زمان ایلخانی، هم ازنظر فراوانی الگوها و هم ازنظر صورت و آرایه‌های دقیق جزو گرانبها‌ترین‌ها محسوب می شوند و جلوه‌های بصری بی‌نظیری را تولید کرده‌اند که بها و التفات آن ها به جهت کتیبه‌های آنها، بیشتر مشخص و معلوم می‌گردد.

سردر ورودی:
این قسمت از مسجد برای داخل شدن به درون صحن مسجد میباشد. سردر رفیع مسجد غدیر بلوار معلم مشهد جامع یزد را چشم‌اید؟ از بدور که نگاه میکنید سردر مسجد را می بینید. اشکال سردرها با تناسبات متفاوت را می‌قدرت در مسجدهای جمهوری اسلامی ایران روءیت کرد.

صحن
نمی‌قدرت اعلام‌کرد که مجموع مسجد غدیر فلاحی مشهد صحن دارا‌هستند. ولی یکی‌از زیباترین قسمت‌های مسجدهای اهل ایران صحن یا این که تراس باطن مسجد میباشد. مثلا مساجد فارغ از ایوان می‌اقتدار به مسجد روحانی لطف الله در شهر زیبای اصفهان اشاره نمود. صحن و ایوان مساجد اهل ایران با داشتن آبگینه‌های بسیار خوشگل و درخت‌های بلند و زیاد به حقیقت برای آدم متانت می آورد. یک کدام از زیباترین ایوان‌های مسجدهای اهل ایران در مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد جامع سنندج قراردارد. تراس کوچکی که یک آبگینه بسیار قشنگ در میانه آن جای دارد. در کنار در رواق‌های این مسجد، سکوهایی برای نشستن وجود دارااست که بازدید از آنجا، در هر فصلی به حقیقت روح‌نواز میباشد.

گنبد
اما که بخش اعظمی از مسجدهای اهل ایران از پوشش گنبد در نصیب‌های متعدد آن مخصوصا گنبدخانه مستعمل مسجد بابا غدیر مشهد میباشد. البته گنبد در واقع تکنیکی برای بخش ها گرم و بیابانی بوده میباشد. همانگونه که در منزل‌های کهن و مدرسه های و حتی بازارها نیز گنبد به عمل رفته میباشد. برای همین در بخشها سردسیر درختان به طور بام تخت و تیرپوش ساخته می‌شدند. به عنوان مثال این مساجد، می‌اقتدار به مسجد ملا رستم و معزالدین، مسجد مهرآباد، مسجد میاندوآب و مسجد خوانسار اشاره نمود.
شبستان ستوندار
اسم دیگر این عضو از مسجدهای جمهوری اسلامی ایران ستاوند بوده میباشد. شبستان‌ها به طور ستوندار ساخته ‌می‌شدند. اینجا جایی برای قرارگیری صف‌های متواتر نمازگزاران بوده میباشد. برای پوشش بالای شبستان‌ها از طاق‌ سود می‌بردند که هرکدام از آن ها نیروهای رانشی طاق کناری خویش را خنثی میکرد. اما که سقف‌های تیرپوش و تخت را نیز در معماری مسجدهای جمهوری اسلامی ایران در شهرهای سردسیر داریم.

حیاط
می بایست اسم مسجدهای اهل ایران دو ایوانی، چهار ایوانی، یک ایوانی و سه ایوانی را شنیده باشید. حیاط یکی نصیب‌های بسیار اساسی در مساجد اهل ایران میباشد. حیاط به عبارتی جایی میباشد که سقف آن نسبت به دیگر بخش‌ها برتر میباشد. به درون جلو رفتن نموده است و در غایت به گنبدخانه‌های باطن مسجد می رسد. از زیباترین نصیب‌های هر مسجدی که بایستی قطعا از آن دیدن نمائید، تراس‌ها می‌باشند.

وضوخانه
از قبلی‌های بسیار به دور خیر صرفا در مسجدهای اهل ایران که در هر محل پرستش و پرستشگاهی، مکانی برای شست و شو و به دور کردن زشتی‌ها تولید می‌کردند. محال ممکن میباشد که یک مسجد، وضوخانه نداشته باشد. حتی برای نماز‌منزل‌های خرد نیز می بایست فضای عصمت و شستشوی مطلوب را دور اندیشی کرد. آیین اسلام بیش تر از هر آیین و دین دیگر بر التفات پاکیزگی سماجت داراست. این وضوخانه را در معماری اهل ایران پادیاو می‌نامند. پادیاوها را گاه به طور گودی باغچه در باطن زمین می‌ساختند که آب کاریزها و قنات‌ها به آن رسد و مدام آب برای شستشو در مسجد وجود داشته باشد.

با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی برای انجام رسالت رسول خدا(ص)، منشأ تحولات و خدمات، و پایگاهی برای ابلاغ پیامهای الهی به شمار می رفته است. در حال حاضر نیز مسجد غدیر بلوار معلم مشهد در زمینه های مختلف دارای فعالیتهای گسترده می باشد و هر قدر این فعالیتها و کارکردها از تنوع بیش تری برخوردار باشد مسلماً از جذابیت و اقبال بیش تری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده تری از سوی تمامی اقشار جامعه، به ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجة آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین باوری در سطح جامعه می باشد.

گرچه پرداختن به تمام کارکردهای مسجد غدیر فلاحی مشهد از صدر اسلام تاکنون در این نوشتار نمی گنجد؛ اما معرفی برخی از کارکردهایی که هم اینک در بسیاری از مساجد قابل اجرا است، خالی از فایده نخواهد بود:

۱٫ آموزشی

روزگاری مسجد، یگانه پایگاه مهم آموزشی در کشورهای اسلامی بوده است. متأسفانه مسئله آموزش در مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد کم رنگ شده و مناسب است با برنامه ریزی و متناسب با امکانات موجود و استفاده از کارشناسان، برنامه هایی از قبیل: آموزش احکام و قرآن، مخصوصا برای بانوان و نوجوانان و پاسخ به سؤالات و… برگزار گردد.

جایگاه جلسات علمی و آموزشی در مسجد از نگاه پیامبر اکرم(ص) به مراتب والاتر و ارجمندتر از جلسات دعا است؛ چنانکه در روایت است که روزی رسول خدا(ص) به مسجد بابا غدیر مشهد وارد شدند. در مسجد، دو مجلس جداگانه برپا بود. گروهی در حال یاد دادن و فراگرفتن دانش بودند و جمعی نیز به دعا و راز و نیاز با خداوند مشغول. پیامبر(ص) فرمود: هر دو گروه به سوی نیکی گام برمی دارند؛ دسته ای خدا را می خوانند و گروهی نیز آموزش می بینند و نادانان را تعلیم می دهند؛ ولی این گروه (تعلیم و تعلم) کار برتری انجام می دهد. من نیز به منظور آموزش دادن مردم مبعوث شده ام. آنگاه پیامبر(ص) در میان گروهی که سرگرم آموزش بودند، نشست.[۱]

البته توجه به این نکته لازم است که در مسجد هر آموزشی توصیه نمی شود؛ چنانکه امام کاظم(ع) می فرماید: رسول خدا(ص) وارد مسجد شدند و متوجه گردیدند که گروهی اطراف مردی حلقه زده اند، پرسیدند: این مرد کیست؟ گفتند: علامه است. فرمود: علامه چیست؟ گفتند: آگاه ترین مردم نسبت به اصل و نژاد عرب، سرگذشت آنان، روزگار جاهلیت و اشعار عربی. پیامبر(ص) فرمود: «ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ ۹ إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ؛[۲] این دانشی است که هر که نداند، زیانی برایش ندارد و هر که فراگیرد، نفعی برایش نبخشد، سپس پیامبر خدا (ص) فرمود: همانا علم سه چیز است: آیة محکمه (اصول اعتقادی)، فریضة عادله (علم اخلاق) و سنت قائمه (مسائل فقهی و دیگر علوم مورد نیاز جامعه)، غیر از اینها فضل است.» یعنی فراگرفتنش خوب است؛ ولی اگر کسی نداند عیبی بر او نیست.

۲٫ فرهنگی

پس از نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی در بین دیگر نقشها و کارکردهای مسجد، دارای بیش ترین اهمیت می باشد. پیامبر اسلام(ص) محیط مسجد را کاملاً فرهنگی می دانستند، تا جایی که در حضور آن حضرت و با اجازة ایشان برخی مسابقات برگزار می شد و حضرت ضمن ابراز خرسندی از این کار، با حوصله و بردباری کامل از چنین مسایلی استقبال می کردند.[۳] گرچه امروزه مراکز آموزشی و فرهنگی گسترش یافته است؛ اما نباید از این کارکرد مهم مسجد و بارور نمودن فرهنگی آن غافل شد. برگزاری جلسات شبی با قرآن، مسابقات، کتابخوانی و… از جمله برنامه هایی هستند که می توان با حمایت مسئولین منطقه به اجرا درآورد. همچنین حضور امام جماعت مدتی قبل و بعد از نماز در مسجد برای پرسش و پاسخ، مشاوره و… شرایطی ویژه جهت رشد فرهنگی مردم را به وجود می آورد.

۳٫ تبلیغی

هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت دینی مردم و آشنا کردن آنان برای ادای وظایف دینی و اسلامی می باشد. با رجوع به سیرة تبلیغی رسول خدا(ص) مشخص می شود که ایشان سه نوع مرکز تبلیغی داشته اند:

الف. مراکز تبلیغاتی موقت:

این مراکز مربوط به زمان یا مکانهایی است که مسجدی وجود نداشت و حضرت از خانة بعضی اصحاب برای اقامة نماز و تبلیغ دین استفاده می نمود.

ب. مراکز تبلیغاتی سیار:

نظر به پراکندگی قبایل عرب، حضرت مجبور بودند شخصاً به اماکن مختلف سفر کرده و از نزدیک، پیام خویش را به مردم آن مناطق برسانند. هم اینک برخی از روستاها و نیز قبایل عشایری کشورمان از نعمت روحانی محرومند و مناسب است که روحانیونِ نزدیک به این مناطق با هماهنگی برخی ادارات یا افراد متدین، وسیلة نقلیه ای تهیه و به این مناطق سرکشی نمایند.

ج. مراکز تبلیغی اصلی و ثابت:

شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا(ص) تاکنون اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهم ترین برنامه های مساجد بوده و می باشد.

اما باید توجه داشت که در زمان کنونی وعظ و سخنرانیهای طولانی علاوه بر اینکه موجب خروج بسیاری افراد از مسجد می شود، نتیجه ای در پی نخواهد داشت، از اینرو به نظر می رسد باید سخنرانیها مخصوصاً سخنرانیهای هفتگی و مستمر بسیار کوتاه و حتی المقدور به صورت پرسش و پاسخ صورت پذیرد.

در سیرة پیامبر اسلام(ص) می بینیم که آن حضرت برای جلوگیری از خستگی شنوندگان فقط برخی از روزها موعظه می فرمود؛ عبدالله بن مسعود می گوید: «کَانَ النَّبِیُّ۹ یَتَخَوَّلُنَا بِالْمَوْعِظَةِ فِی الْاَیَّامِ کِرَاهَةَ السَّامَةِ عَلَیْنَا[۴]؛ رسول خدا(ص) از آن رو که مبادا ما (شنوندگان) خسته و ملول شویم، برخی از روزها ما را موعظه می فرمودند.»

همچنین آن حضرت دیگران را نیز به آسان گرفتن در تبلیغ سفارش می نمودند: «یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ بَشِّرُوا وَ لاَ تُنَفِّرُوا؛[۵] آسان بگیرید، سختگیر مباشید، بشارت بدهید و مردم را گریزان نسازید.»

تردیدی نیست که کار تبلیغی در مسجد سرشار از مایه های معنوی و روحانی است. آموزه های الهی کسانی را که اندک زمینه ای برای هدایت دارند، شیفته و شیدای اسلام می نماید. به عنوان نمونه: یکی از دوستان که جزء مبلغین بسیار موفق اوائل انقلاب است، جوانان بسیاری را از طریق مسجد، جذب حوزة علمیه نموده است که بسیاری از آنها به عنوان امام جمعه، مدیر فرهنگی و حوزوی و… مشغول فعالیت می باشند که همگی مرهون جذب جوانان به مسجد است.

در اینجا لازم است به یک موضوع بسیار مهم در تبلیغات مسجد اشاره کنیم و آن تبلیغ مکارم اخلاق است.

در طول تاریخ کلاسهای ویژة اخلاق [فردی، اجتماعی، خانواده و...] در اوقات تعطیل و فراغت عمومی توسط علمای گذشته در مساجد برگزار می شده است. هم اکنون نیز چنین برنامه ای در برخی شهرهای بزرگ همچون: قم، اصفهان و مشهد، توسط علما و در برخی شهرهای کوچک تر با استفاده از اساتید وروحانیون مجرب و متخلّق به اخلاق که گرایش عمومی مردم به آنان بیش تر است برگزار و مورد استقبال قرار گرفته است. مناسب است چنین برنامه ای متناسب با استقبال مردم در ضمن برنامه های مسجد، هفته ای یا ماهی یکبار انجام پذیرد. همچنین بیان احادیث و نکات اخلاقی «یک دقیقه ای» از ائمه هدی۷ و زندگانی بزرگان دین، بین دو نماز مغرب و عشا بسیار اثرگذار و جذاب می باشد.

به مناسبت فرارسیدن روز جهانی مسجد، سلسله مطالبی را با مورد « مسجد غدیر بلوار معلم مشهد و فضیلت ها و آداب حضور در آن» منتشر می نماید .

قال الجبرئیل علیه السلام لرسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : احب اهلها الی الله اولهم دخولا و آخرهم خروجا منهم.

دوست داستنی ترینِ اهل مسجد غدیر فلاحی مشهد نزد آفریدگار کسی میباشد که قبل از تمامی وارد مسجد و بعداز کلیه از آن بیرون خواهد شد.

کافی ، ج 3 ، ص 489

ادخلوها بسلامٍ آمنین

آداب ورود به مسجد:

* با وضو وارد مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد باشیم.

* پیش از اذان وارد مسجد شویم که آرم آرامش فرمانبری میباشد؛ چرا‌که اذان، دستور حضور میباشد و امر بردن پیش از صدور دستور، هنر بندگی میباشد.

* پیش از فرارسیدن وقت نماز به مسجد بابا غدیر مشهد وارد شویم تا رزق ما ارتقا یابد.

* پیش از همگی وارد و بعداز تمامی بیرون شویم.

*از تأخیر در ورود بپرهیزیم که ظلم میباشد. در صورتیکه زود رسیدیم، درمسابقه غالب ایم و جزء"السابقون السابقون" هستیم.

*پاهای خویش را رسیدگی کنیم و بلکه بشوییم تا آلوده و کثیف و بدبو نباشند.

* اعتنا کنیم که راز و صورتمان آشفته و ژولیده و نامناسب نباشد.

* بیماری واگیر دار نداشته باشیم.

* عیب ها، جراحت ها، آسیب ها، مرض های پوستی و آنچه را که عموم از دیدن آن مشمئز میشوند، به هنگام حضور در مسجد بپوشانیم.

*دهن و تن ما بوی بد و آزاردهنده ندهد.

* لباسمان پاک و معطّر باشد.

* شایسته ترین لباسمان را به بدن داشته باشیم.

* در‌حالتی که تن و اندام ما نامتناسب میباشد، آن را پنهان کنیم یا این که بپوشانیم.

* با خصوع و خضوع وارد شویم.

* قدری فکر و تأمل کنیم و بعد از آن وارد شویم.

* اذن ورود بخواهیم و اجازه دخول بخوانیم.

* با متانت و وقار وارد شویم.

* دعاهای ورود به مسجد را بخوانیم.

* به فرستاده و اهل بیت آن حضرت درود کنیم.

* بدانیم زیرا مهمان معبود هستیم، مسجد ذوق زده می گردد و ما‌را در آغوش میگیرد.

* هنگام ورود به سایرافراد تعارف نکنیم؛ به این دلیل‌که عنایت سبقت دریافت کردن در ورود به مسجد فراتر از التفات تعارف میباشد.

* در ورود و خروج، تقدم با کسی میباشد که بیرون مسجد میباشد.

* با وضعیت کسالت و خستگی وارد نشویم، بلکه خنده رو و سرزنده و با نشاط باشیم.

* با شتاب و عجله زدگی وارد نشویم و هنگام ورود ادب و ادب داشته باشیم.

* از سمت راست تکان کنیم.

* با پای راست باطن شویم.

* سوای سر و صدا وارد شویم و نظم مسجد را به هم نزنیم.

* کفش و جورابی داشته باشیم که پاهای مارا بدبو نکند و در صورتیکه اینگونه گردیده آن را برطرف کنیم.
* کفش‌های سایرافراد را پایمال و لگدمال نکنیم.

* خوب میباشد کفش هایی ارزان بها بپوشیم تا گرفتاری ای نداشته و مراقبت آنان نیز مشقت بار نباشد.

* حتی الامکان فارغ از کفش وارد مسجد شویم؛ به دلیل آنکه مسجد از وادی مقدس، مقدس خیس میباشد.

* کفش‌هایمان را تا جایی که ممکن میباشد درون مسجد نبریم.

* در صورتی موردنیاز میباشد کفش هایمان را با خویش ببریم،آنهارا وارسی کنیم تا آلودگی نداشته باشند.

* کفش هامان را در کیسه‌ای بگذاریم و به دست چپ بگیریم.

* در‌حالتی که دیگر افراد سرگرم نمازند، به آن ها درود نکنیم، بلکه آرام به فرستاده اکرم و خودمان درود کنیم.

* چنانچه بقیه افراد نمازشان مجموع گردیده است و شایستگی پاسخ دادن دارا‌هستند، به آن‌ها درود کنیم.

*در شرایطی که مسجدی ها به ما درود کردند، پاسخ سلامشان را بدهیم.

مسجد نصیرالملک در شیراز به عروس مساجد کشور ایران مبدل گشت میباشد به این دلیل‌که از رمز در ورودی و تک تک دیوار نمای های بیرونی و داخلی از هنر کاشیکاری سود بوده میباشد و کل مسجد با هنر زیبای جمهوری اسلامی ایران پوشیده از نقش و نگار گردیده است. قرینگی درین مسجد مانند دیگر بناهای جمهوری اسلامی ایران رعایت گردیده است. قرینه بودن سازه از رمز درورودی آن مشهود است که دو طاق نمای تزئینی در بخش راست و چپ میباشد و از هشتی که گذار نمائید وارد تراس می‌شوید. آبگینه سبز رنگ در وسط مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد قراردارد و دو حیاط منزل منزل در بخش شمالی و جنوبی و دو شبستان با پنجره های چوبی و شیشه های رنگی در بخش شرق و غرب واقع گردیده است. رعایت روال معماری و قرینگی در‌این سازه هارمونی از نظم را ساخت نموده است که بازدید کنندگان را مجذوب خویش می نماید.

معماری مسجد نصیر الملک - الی گشت
تزیینات معماری مسجد نصیرالملک
یکی‌از مهم‌ترین خصوصیت های این جای تزیینات معماری مسجد نصیرالملک میباشد که در غایت توجه و نازکی به شغل برده گردیده است. تزیین طریق ی زینت سازه بوده میباشد که از دیر گشوده در معماری جمهوری اسلامی ایران مداقه داشته میباشد. در زمانه صفوی به انگیزه طولانی بودن کاشی معرق، کاشی هفت رفت خلاقیت گردیده که به طور قالبی در بعدها گوناگون زده می گردیده است و بر روی آن نگارگری های گوناگون نقش می گردیده است. این کاشی اگرچه که در زمان صفوی نوآوری شد البته بسط آن و به کار گیری از رنگ مسجد غدیر بلوار معلم مشهد های متنوع در قاجار بوده میباشد.

شما در مسجد نصیرالملک در شیراز کاشی های هفت رنگ از سردر ورودی تا شبستان غربی مشاهده میکنید که از رنگ های صورتی، زردرنگ، نارنجی رنگ، سپید، فیروزه ای و آبی رنگ چند آیتم دیگر مصرف شده میباشد. کلیه نقش مایه های کاشی گل های رنگارنگ شهر شیراز به خصوص گل محمدی صورتی رنگ، گل زنبق زرد میباشد. شاید این مسجد تحت عنوان مسجد صورتی بارها نامش را شنیده باشید. انگیزه نام صورتی مسجد به خیال این میباشد که از کاشی با نقش گل محمدی که رنگ صورتی دارااست بسیار مستعمل میباشد و رنگ پیروز مسجد غدیر فلاحی مشهد درین دیواره های این مسجد میباشد.

لبریز بدیهی میباشد که درود کردن بر نمازگزاران در درحال حاضر نماز سبب ساز میگردد که به تفکر جواب دادن بیفتد به دلیل آنکه پاسخ درود واجب میباشد و این مورد در اثنای نماز موجب از دربین رفتن حضور قلب آدم می گردد.

۹. با پاکی نیت و وضعیت خضوع وارد مسجد شدن: انسانی که می‌خواهد وار مسجد غدیر بلوار معلم مشهد د منزل پروردگار گردد، عالی میباشد ضمن آداب ظاهری که بعضی ز آن‌ها بیان شد آداب باطنی را هم رعایت نماید و با قلب تمیز و خلوص نیت وارد مسجد خواهد شد و در درحال حاضر ورود به مسجد فروتنی داشته باشد؛ چون منزلت عبادت و رابطه با آفریدگار در منزل اش حالتی چنین را می طلبد. در روایتی از امیر مومنان علی (ع) آورده شده که فرمودند:«آفریدگار متعال به عیسی بن مریم (ع) وحی کرد که به بنی اسرائیل بگوید به منزل های اینجانب جز با دل منزه وارد نگردند، بایستی هنگام ورود دیدگان آن ها خاشع بوده و دست ها از هر آلودگی منزه شوند و منزه و واکیزه در آنجا گام گذارند.» [54]

۱۰. تلاوت برخی از ادعیه و ذکر ها: واپسین سنت و ادبی که برای ورود به مسجد در‌این نوشتار میاوریم این میباشد که آدم هنگام ورود به منزل ی آفریدگار برخی از ادعیه و ذکرهایی که از طرف پیشوایان معصوم (ع) وارداتی را بر گویش بیاورد تا ورود وی به مسجد بیش تز پیش رنگ الهی به خویش گیرد. از فرستاده اکرم (ص) اورده شده که فرمودند: «هر گاه یکی شما باطن مسجد گردد با پای راست خویش وارداتی و بگوید «بسم الله اعوذ بالله اینجانب الشیطان الرجیم» آن گاه فرمود: یاعلی! هر کس درون مسجد گردد و بگوید آنچه را که اینجانب گفتم آفریدگار نماز او‌را قبول نماید و برای وی در مقابل هر رکعتی که نماز نهاده میباشد فضیلت صد رکعت بنویسد پس زیرا خارج آید و بگوید مثل آنچه را اینجانب گفتم خداون گناهان اورا بیامرزد و به مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد هر قدمی جايگاه ای او‌را بالا برده، برای هر قدمی صد حسنه برای وی بنویسد.» از امیر المومنین (ع) گفته شده که فرمودند: «هر گاه نبی (ص) وارد مسجد می شدند این دعا را بر لهجه سرازیر می ساختند: «اللهم افتح لی ابواب رحمتک: بارالها درهای رحمتت را به روی اینجانب بگشا» حضرت فاطمه (س) فرموده اند: هنگامی نبی وارد مسجد می شدند این دعا را می خواندند: «اللهم اغفر لی ذنوبی و افتح لی ابواب رحمتک: خدایا گناهان منرا ببخش و درهای رحمتت را به روی اینجانب گشوده کن.»

اما این ادعیه و اندک اختلاف آن ها با یکدیگر منافاتی با هم ندارند چون ممکن میباشد گاهی آن حضرت دعایی را می خوانده و مسجد غدیر فلاحی مشهد هنگامی دعای دیگر را. زیرا شیطان در هر جایی در کمین بشر میباشد تا اورا از اجرا نیک و شغل های خداپسند گشوده داراست.

گفتار سوم: آداب حضور در مسجد

تشکیل داد مسجد
در حین نبی اللّه (ص) مسجد رسول (ص) محل اجرا تمامی کارها حکومتی بود. حضرت در آن مسجد محل های زیادی را برای شغل های خاص در لحاظ گرفته بودند که امروزه در محل هرمورد از آنان ستونی قراردارد و به اسم آن شناخته میگردد.

از جملهً استوانة الوفود محل ملاقات فرستاده صلی الله علیه و آله با قبائل و دسته هایی بود که برای دیدار آن حضرت به مدینه می آمدند.

در جای خاصّی امیرالمؤمنین علی(ع) از رسول (ص) پاسداری می‌کرد که در مکان آن استوانة الحرس یعنی ردیف پاسداری جای دارد.

در جای دیگری حضرت استراحت می کردند که در آنجا ردیف سریر که به معنای "تخت" میباشد، قراردارد. زمینه جذاب توجهی که وجود دارااست آنست که‌این جای ها برای فعالیت مشخصی بود، لیکن در هنگام نماز از کلیه آن ها برای برگزاری نماز جماعت به کارگیری میشد.

امروزه نیازمندی های مساجد به تناسب ارتقا یافته که با اعتنا به شرائط کنونی مورد نیاز مسجد غدیر فلاحی مشهد میباشد آن نیازها در ایجاد کرد و معماری مساجد حیث گردد، در غیر این شکل همواره مساجد دارنده نقص‌ میباشد.

مواقعی که به حیث میرسد در پیاده سازی و معماری مساجد فعلی بایستی گزینه اهمیت باشد در دو قسمت نیازمندی های جانبی و نیازمندی های داخلی مطرح می گردد.

نیازمندی های بیرونی
1. پارکینگ
امروزه یک کدام از ایرادات بدون شوخی نمازگزاران، پارک ماشین میباشد که لزوم داراست متولیان مساجد در طرّاحی مساجد فعلی حل این چالش را در لحاظ داشته باشند.
2. محل بازی خردسال ها
چه زیباست برای علاقمند سازی خردسال ها به مساجد، در کنار مسجد محلّی برای فرزندان نمازگزاران حیث شود.
3. خویش کفایی
در کنار هر مسجد با مسافت یا این که فارغ از مسافت بایستی دکان ها، یا این که دسته های اقتصادی جهت درآمد مکفی برای اداره آبرومندانه مسجد در حیث گرفته گردد تا برای آب، برق و نیازمندیهای جزئی از عموم به صورت زشت و ناپسندی یاری عده نکنند.
4. فضای سبز
در صورتیکه در مقابل مسجد یا این که باطن تراس آن، فضای سبز و آب نمای زیبایی وجود داشته باشد، تأثیر مسجد بابا غدیر مشهد بسزائی در جاذبه مسجد برای عموم خواهد داشت.
5. درب ورود
درب ورودی و راز درب مسجد حتی الامکام می بایست تبارک بوده تا اشخاص نا آشنا به راحتی مسجد را شناخته و برای عبادت به آن مراجعه نمایند.
6. گلدسته
مساجد شیعه به داشتن دو گلدسته شناخته می‌شوند؛ همانگونه که مساجد ایالات متحده عربی سعودی با یک گلدسته نماد گذاری می گردند. در فیض مساجدی که دارنده این نشان باشند میان ساختمانها به راحتی شناخته میگردند.
7. تابلو
امروزه خوب میباشد خلال مفاد ذکر شده، در خیابان اساسی و کوچه های منتهی به مسجد با نصب تابلو و اسم مسجد، عموم برای یافتن این جای معنوی در گیر اختلال نشوند. در‌صورتی‌که این تابلوها در سراسر مرز و بوم یکنواخت باشد، دیده عموم به آن عادت کرده و سریع خیس مساجد را می‌یابند.
8. اطاق فعالیت
ازآنجاکه مسجد محل شغل فرهنگی روحانیون میباشد و گاهی عموم برای مشورت کردن و مسائلی از این قبیل به آنها مراجعه می نمایند، عالی میباشد اطاقی برای عمل و مراجعات روحانیون در لحاظ گرفته خواهد شد.
درصورتی که روحانیون دست‌کم روزمره 4 ساعت در اطاق فعالیت خود حضور داشته باشند، می‌توانند نقش بسزایی در مسائل گوناگون اجتماعی و اعتقادی عموم داشته باشند.